آموزش پیشرفته و حرفه ای فتوشاپ

آموزش ۰ تا ۱۰۰ روتوش عکس در فتوشاپ

avatar
زهیر اکبری

اشتراک

یکی از اصلی‌ترین دلایل استفاده از فتوشاپ، امکان روتوش عکس در این برنامه کاربردی و جامع است. در واقع فتوشاپ به شما امکانات و ابزارهایی را برای روتوش ارایه می‌کند که به سختی و نه به کیفیت فتوشاپ، در برنامه‌های دیگر یافت می‌شوند. به همین علت برای هر کاربر جدی فتوشاپ ضروری است تا توانایی روتوش عکس در فتوشاپ را بلد باشد. از همین جهت ما قصد داریم تا در این مقاله آموزشی به سراغ آموزش روتوش عکس در فتوشاپ رفتیم. ما قصد داریم تا در این مقاله، ضمن ذکر نکاتی پیش از شروع آموزش روتوش، در ده مرحله، صورت یک سوژه عکس را روتوش کنیم. با ما همراه باشید. 

چرا عکس را در فتوشاپ روتوش می‌کنیم؟

بسیاری از عکس‌هایی که ثبت می‌شوند، در لحظه و بدون در اختیار داشتن امکانات زیاد عکاسی است. همچنین تعداد زیادی از دوربین‌هایی که این عکس‌ها با استفاده از آن‌ها ثبت می‌شوند، دوربین‌های حرفه‌ای عکاسی و تصویربرداری نیستند. از این رو ایرادات زیادی در این عکس‌ها از جمله، واضح نبودن بخش‌هایی از تصویر،‌ کم بودن کیفیت عکس، نامناسب بودن کادر تصویر یا … پیداست. هر کدام از این ایرادات را می‌توان به نحوی با فتوشاپ از بین برد. یکی از این راه‌ها نیز روتوش عکس است. اما کاربران و فتوشاپ‌کاران حرفه‌ای برای رفع ایرادات بسیاری از این مشکل‌ها، عکس را روتوش نمی‌کنند. در واقع بیشتر این کاربران هنگامی به صورت روتوش می‌روند که عکس به شکل پرتره ثبت شده باشد یا سوژه اصلی عکس چهره‌هایی به تعداد کم باشد و بنا بر این باشد تا تمرکز تصویر و موضوع اصلی عکس‌، این چهره‌ها باشد. به عنوان مثال فردی یک عکس یادگاری از خودش و یکی از اعضای خانواده‌اش ثبت می‌کند یا عکسی را برای اینکه به عنوان تصویر پروفایل خود در شبکه‌های مجازی قرار دهد، ثبت می‌کند. این موقع است که اگر عکس اشکالی داشته باشد یا بنا بر بهبود آن باشد، فتوشاپ کاران به سراغ روتوش چهره می‌روند.

ما نیز برای آموزش روتوش عکس در فتوشاپ به سراغ یک عکس پرتره رفتیم تا با استفاده از روتوش، وضعیت پوست صورت سوژه را ویرایش کنیم و کیفیت کلی عکس را بهتر کنیم. عکس پایین،‌ سوژه ما برای روتوش است.

عکس خام روتوش نشده

با مقداری زوم بر روی این سوژه نیز می‌توانیم جزییات چهره را بیشتر و بهتر ببینیم.

پوست صورت سوژه

همانطور که گفتیم، ما برای روتوش چهره سوژه در این عکس به سراغ ویرایش سطح پوست او خواهیم رفت. اکثر مصرف‌کنندگان فتوشاپ نیز برای فتوشاپ صورت، به سراغ روتوش چهره می‌روند. زیرا که ایجاد تغییر بر روی اجزای دیگر صورت، آن هم به وسیله روتوش، صورت سوژه را به حد زیادی غیر طبیعی می‌کند. همچنین از بین رفتن برخی جزییات مانند شکل چشم‌های سوژه یا ایجاد تغییر در موهای سوژه،‌ تصویر را بیش از حد ادیت شده نشان می‌دهد. توصیه ما برای شما این است که در صورتی که می‌خواهید کل چهره را ویرایش کنید،‌ بعد از فتوشاپ صورت را با روتوش، دندان‌ها را کمی سفیدتر کنید و یا ابعاد بینی را به حد کمی تغییر دهید.

با همه این توضیحات به سراغ شروع آموزش روتوش صورت در فتوشاپ می‌رویم و مرحله یک از ده،‌ یعنی ایجاد کپی از لایه عکس را دنبال می‌کنیم.

قدم اول : ایجاد یک کپی از لایه عکس برای شروع روتوش چهره در فتوشاپ

نه تنها برای روتوش عکس‌ها که برای اعمال هر ویرایشی در فتوشاپ بهتر است تا در فتوشاپ یک کپی از لایه عکس اولیه بگیرید تا در صورت به وجود آمدن مشکل یا خرابی‌ای بر روی عکس، عکس اصلی دچار مشکل نشود و همچنان به شکل خام در اختیار ما باشد. به همین علت پیش از انجام کارهای روتوش عکس، به سراغ گرفتن یک کپی از لایه عکس می‌رویم.

برای گرفتن کپی از یک لایه فقط کافی‌ست تا دکمه ALT صفحه کیبورد خود را نگه دارید. سپس لایه عکس را به سمت نوار پایین و آیکون Duplicate Layer بکشید. آیکون این گزینه، همانطور که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید شبیه به ورق کاغذی است که لبه پایینی آن تا خورده است. 

کپی کردن لایه با Duplicate Layer

حالا یک منو شبیه به تصویر پایین برای شما باز می‌شود. در این منو شما می‌توانید جزییاتی مانند تعیین اسم لایه را برای لایه جدید انتخاب کنید.

منوی Duplicate Layer

ما اسم لایه جدید را Spot Healing انتخاب کردیم. زیرا که در مرحله بعدی می‌خواهیم بر روی این لایه تغییراتی را با استفاده از قلم ابزار Spot Healing ایجاد کنیم. بعد از انجام این کارها روی OK کلیک کنید تا اسم لایه ذخیره و عکس اصلی کپی شود.

قدم دوم : حذف لکه‌های صورت با استفاده از ابزار Spot Healing Brush

Spot Healing Brush Tool یکی از کاربردی‌ترین ابزارهایی است که ادوبی به فتوشاپ اضافه کرده است. بسیاری از کاربران فتوشاپ از این ابزار برای بهبود کیفیت تصاویر یا رفع مشکلات و ایرادات عکس به شکل نقطه‌ای استفاده می‌کنند.

برای انتخاب این ابزار، به نوار ابزار سمت چپ فتوشاپ بروید. سپس روی آیکون Spot Healing کلیک کنید. این آیکون، همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، شبیه به یک چسب زخم است که نیم دایره‌ای به شکل نقطه‌ای بالای آن کشیده شده است.

انتخاب ابزار Spot Healing

بعد از انتخاب و فعال شدن این ابزار روی فتوشاپ منویی نواری شکل، بالای صفحه ظاهر می‌شود. یکی از گزینه‌هایی که منوی ابزار Spot Healing دارد، Type نام دارد. اطمینان پیدا کنید که گزینه Type بر روی Content Aware تنظیم باشد.

تغییر منوی Spot Healing

حالا با انجام اقدامات پیش از استفاده از Spot Healing نوبت استفاده از این ابزار و از بین بردن لکه‌ها و نقاط مشکل‌دار سطح پوست است.

وقتی که این ابزار انتخاب و فعال شود، شکل نشانگر موس تغییر می‌کند. برای اینکه بتوانید از ابزار بهبود نقاط تصویر بهتر استفاده کنید بهتر است تا سایز نشانگر را کمی بزرگ‌تر از لکه‌های پوستی تعیین کنید. این کار موجب یکدست‌تر شدن سطح پوست و از بین رفتن ایرادات جزیی اطراف لکه‌های پوست می‌شود. برای افزایش سایز نشانگر تنظیم شده بر روی Spot Healing می‌توانید دکمه (]) را روی صفحه کیبورد خود انتخاب کنید. همچنین برای کاهش سایز دکمه ([) را انتخاب کنید. در صورتی که احساس کردید سایز اولیه تعیین شده برای نشانکر Spot Healing مناسب است، می‌توانید میانبر CTRL + Z را برای سیستمٰ‌های ویندوز و کلیدهای میانبر Command + Z را بر روی سیستم‌های مک انتخاب کنید تا سایز نشانگر به میزان اولیه آن برگردد.

حذف لکه‌های پوستی با قلم ابزار Spot Healing

حالا همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید، نشانگر موس را بر روی لکه‌های پوستی می‌بریم. برای حذف لکه‌ها فقط کافی‌ست تا روی آن‌ها کلیک می‌کنیم. ابزار کاربردی و جذاب Spot Healing به طور خودکار نقاطی صاف و بدون مشکل را شبیه به نقطه‌ای که لکه دارد انتخاب می‌کند و نقطه سالم را جایگزین نقطه‌ای که لکه دارد می‌کند. Spot Healing این کار را با درصد خطای بسیار پایینی انجام می‌دهد. با کلیک‌های بیشتر تمام لکه‌های پیشانی سوژه را از بین می‌بریم.

از بین رفتن لکه‌های پوستی

همانطور که می‌بینید، ما توانستیم با استفاده از ابزار Spot Healing تمام لکه‌ها و نقاط نامشخص یا مشکل‌دار پیشانی را حذف کنیم. سطح پیشانی کاملا یکدست، صاف و بدون لکه است.

به همین راحتی در عرض چند دقیقه توانستیم لکه‌های پوستی را با استفاده از Spot Healing از بین ببریم. در تصویر پایین می‌توانید فرق صورت سوژه را قبل از ویرایش (تصویر سمت چپ) با Spot Healing و بعد از استفاده (تصویر سمت راست) از این ابزار را ببینید.

صورت سوژه قبل از روتوش عکس در فتوشاپ با Spot Healing Brush

قبل از اتمام کار با ابزار Spot Healing یک کار کوچک مانده. در انتهای کار با این قلم ابزار Spot Healing یک کپی از لایه‌ای که برای استفاده از این ابزار ایجاد کردیم، می‌گیریم. زیرا که بسیاری از کاربران فتوشاپ به همین حد از روتوش عکس در فتوشاپ راضی هستند و نمی‌خواهند عکس خود را بیش از این ویرایش کنند. همچنین ممکن است روتوش در مراحل بعدی دچار مشکلاتی شود. ما این لایه را به شکل جدا ذخیره می‌کنیم و یک کپی از آن می‌گیریم تا تغییرات بسیار مثبتی که Spot Healing به وجود آورده از بین نرود.

کار کپی کردن لایه Spot Healing را دقیقا شبیه به کپی عکس خام در مرحله اول انجام می‌دهیم. فقط نام لایه جدید را این بار Smooth Skin (پوست صاف) انتخاب می‌کنیم تا نام لایه‌ها مرتب باشد.

لایه‌های تصویر در حال روتوش

حالا سه لایه داریم. یکی لایه Background که لایه خام عکس است و هیچ ویرایشی بر روی آن انجام نشده تا در صورت بروز مشکل، عکس اصلی را در اختیار داشته باشیم. دومین لایه Spot Healing نام دارد. این لایه کپی‌ای از تصویر خام است که در آن، با استفاده از Spot Healing Brush Tool، پوست سوژه را ادیت کردیم. حال لایه سوم یعنی Smooth Skin را به وجود آوردیم که بقیه مراحل روتوش عکس در فتوشاپ را در این لایه انجام دهیم و همچنین در صورت بروز مشکل، لایه Spot Healing محفوظ بماند. بعد از استفاده از Spot Healing Brush و انجام دادن سایر کارها، قدم دوم به پایان رسیده و به سراغ مرحله سوم روتوش چهره در فتوشاپ، یعنی استفاده از فیلتر High Pass می‌رویم.

قدم سوم : استفاده از فیلتر High Pass برای روتوش عکس در فتوشاپ

کاربران فتوشاپ از فیلتر High Pass برای برجسته‌تر کردن لبه‌ها و اطراف یک منطقه مشخص نسبت به مرکز منطقه استفاده می‌کنند. در واقع کار این فیلتر شارپ کردن تصویر است. اگر از فیلتر High Pass برای فتوشاپ صورت سوژه استفاده کنیم، نقاطی مانند دور موها، اطراف چشم‌ها یا لب برجسته خواهند شد. اما قصد ما از استفاده از High Pass این نیست. زیرا که این نقاط جزییات زیادی دارند و به اندازه کافی در چهره مشخص و نمایان هستند و استفاده از High Pass برای آن نقاط تصویر را غیر طبیعی می‌کند. ما از این فیلتر کاربردی استفاده می‌کنیم تا لبه‌ها و نقاطی از صورت که یکدست نیستند را شناسایی کنیم و همه چیز غیر از آن‌ها را صاف کنیم تا سطوح صورت سوژه یکدست و زیبا به نظر برسد.

برای فعال کردن High Pass ابتدا باید از طریق نوار ابزار بالای صفحه در فتوشاپ منوی Filter را باز کنید. سپس به قسمت Others بروید و از بین گزینه‌های آن، High Pass را انتخاب کنید. آموزش تصویری این کار را می‌توانید در عکس پایین مشاهده کنید.

فعال کردن High Pass

بعد از انتخاب و فعال کردن High Pass گزینه‌ای به اسم Option زیر صفحه فعال می‌شود. با انتخاب این گزینه منویی شبیه به تصویر زیر برای شما باز می‌شود.

منوی فیلتر High Pass

شما در این منو می‌توانید مقدار Radius فیلتر High Pass را تنظیم کنید. Radius گزینه‌ای است برای تنظیم درجه فیلتر High Pass؛ در واقع با تغییر مقدار این گزینه می‌توانید تعیین کنید که چه مقداری از جزییات مشخص باشد. چون که سوژه در حال روتوش ما یک عکس پرتره است، می‌خواهیم تا جزییات بسیار زیادی از تصویر صاف و یکدست نشوند، به همین علت مقادیر بالاتر Radius را انتخاب می‌کنیم. شما می‌توانید میزان Radius را تغییر دهید و پیش از اعمال کردن تغییرات، نتیجه تعویض میزان این گزینه را به شکل آنی در منوی Option ببینید. عدد مناسب را پیدا کنید و OK را بزنید تا تغییرات بر روی عکس اعمال شوند. مقدار Radius را روی عددی قرار دهید که بر ۳ بخش پذیر باشد. (در بخش‌های بعدی علت این کار را توضیح می‌دهیم)

هنگامی که تغییرات را اعمال کردید، عکس شما باید شکلی شبیه به تصویر زیر داشته باشد.

عکس بعد از استفاده از فیلتر High Pass

همانطور که می‌بینید رنگ تصویر خاکستری است و لبه‌ها در مناطق مختلف شارپ‌تر دیده می‌شود.

حالا کار ما با High Pass تمام شده و به سراغ روتوش چهره با به کار گرفتن فیلتر Gaussian Blur می‌رویم.

قدم چهارم : فعال کردن فیلتر Gaussian Blur برای فتوشاپ صورت

حال قصد داریم تا در چهارمین مرحله از روتوش عکس در فتوشاپ، تاثیراتی که High Pass به وجود آورده را تار کنیم. تار کردن تصویر در این مرحله با استفاده از Gaussian Blur موجب می‌شود تا نقاطی از پوست که بافت مناسب‌تری دارد باقی بماند و برخی از قسمت‌های نامناسب پوست که هنوز نتوانستیم آن‌ها را کاملا حذف کنیم، از بین بروند.

برای استفاده از فیلتر Gaussian Blur باید به منوی نواری شکل بالای صفحه بروید. منوی بخش Filter را باز کنید. سپس به قسمت Blur بروید و از بین گزینه‌ها Gaussian Blur را پیدا و سپس انتخاب کنید.

فعال کردن فیلتر برای تار کردن عکس

حالا منوی تنظیمات Gaussian Blur را باز کنید تا با این فیلتر تار کننده تصویر، عکس را ویرایش کنیم.

تنظیم میزان Radius

در این منو Radius را روی عددی قرار دهید که یک سوم عدد Radius در منوی فیلتر High Pass باشد. به همین علت ذکر کردیم که میزان Radius در منوی Option فیلتر High Pass را مقداری قرار دهید تا بر ۳ بخش‌پذیر باشد. شما همچنین در این منو با فعال کردن تیک مقابل گزینه Preview می‌توانید تاثیرات اعمال فیلتر Gaussian Blur، با مقداری که برای Radius مشخص کرده‌اید را به شکل آنی و پیش از اعمال تغییرات ببینید. در صورتی که مقدار مشخص شده برای گزینه Radius در منوی فیلتر Gaussian Blur مورد تایید شما بود، OK را بزنید تا ویرایش شما با این فیلتر بر روی تصویر انجام شود.

اکنون عکس در حال روتوش ما به شکلی که مشاهده می‌کنید، در می‌آید.

عکسی که با استفاده از Gaussian Blur ادیت شده

همانطور که مشخص است با مقایسه این عکس بعد و قبل از اعمال Gaussian Blur به این نتیجه می‌رسید که بعد از اعمال فیلتر، سطح پوست و شمایل کلی چهره صاف‌تر به نظر می‌رسد. همچنین جزییات کمتری را در این تصویر می‌توانیم ببینیم. اینک کار ما با Gaussian Blur تمام شده است. به سراغ قدم پنجم آموزش روتوش عکس در فتوشاپ می‌رویم.

قدم پنجم : استفاده از Linear Light به جای Layer Blend Mode برای روتوش صورت در فتوشاپ

برای ادغام High Pass با تصویر می‌خواهیم از Linear Light استفاده کنیم. این کار باعث می‌شود تا میزان کنتراست تصویر زیاد شود و میزان شارپ بودن عکس به شدت زیاد و عجیب دیده شود. اما این اتفاق کار ما را خراب نمی‌کند، در مرحله بعدی این حالت را درست می‌کنیم. برای استفاده از Linear Light فقط کافی است تا به منوی پنل‌ها در سمت راست صفحه بروید. بالای لایه‌ها یک منوی کشویی مشاهده می‌کنید که معمولا روی حالت Layer Blend Mode قرار دارد. گزینه این منو را بر روی Linear Light تنظیم کنید. در عکس زیر نیز می‌توانید محل قرارگیری این منو را مشاهده کنید.

استفاده از Linear Light برای روتوش عکس در فتوشاپ

در تصویر پایین می‌توانید نتیجه این تغییر بر روی عکس را مشاهده کنید.

عکس ویرایش یافته با Linear Light

همانطور که گفتیم این عکس بیش از حد شارپ به نظر می‌رسد و بافت پوست و حالت کلی سوژه در آن بسیار عجیب و غیر طبیعی است. اما به زودی این مشکل را رفع می‌کنیم. قدم پنجم فتوشاپ صورت با روتوش کردن آن نیز به پایان رسید.

قدم ششم : لایه را برعکس کنید

با برعکس کردن لایه، عکس دوباره تار خواهد شد و شکلی نا واضح و غیرطبیعی پیدا خواهد کرد. اما برای ایجاد ویرایش‌های بعدی و روتوش بهتر عکس نیاز داریم تا این کار را انجام دهیم. برای برعکس کردن لایه فقط لازم است تا از طریق نوار منویی بالای صفحه در فتوشاپ، منوی Image را باز کنید و وارد Adjustment شوید. بین گزینه‌های Adjustment گزینه Invert را انتخاب کنید.

فعال کرذن Invert در فتوشاپ

حالا تصویر ما شکلی محو و عجیب و غریب پیدا می‌کند.

تاثیرات invert بر عکس

همینطور که مشاهده می‌کنید با انتخاب گزینه Invert، شارپنس زیاد تصویر از بین می‌رود و از آن عکسی که دیدیم، تبدیل به این عکس محو می‌شود. مرحله ششم نیز تمام شد و به سراغ استفاده از Blending Option برای روتوش عکس در فتوشاپ می‌رویم.

قدم هفتم : از منوی Blending Options برای تکمیل شدن کار روتوش عکس در فتوشاپ استفاده کنید

حالا نوبت این رسیده که تاری تصویر را از بین ببریم. برای این کار می‌خواهیم از منوی Blend If که زیرمجموعه امکانات Blending Options در فتوشاپ است استفاده کنیم. برای باز کردن این منو ابتدا به قسمت لایه‌ها در سمت راست تصویر بروید، سپس بین آیکون‌های پایین لایه‌ها، روی Layer Style که آیکون آن شبیه به عبارت fx است، کلیک کنید. شبیه به تصویر پایین منویی برای شما باز می‌شود. در این منو اولین گزینه یعنی Blending Options را فعال کنید.

فعال کردن Blending Options

Blending Options در فتوشاپ

بعد از انتخاب Blending Options در بالای پنجره Layer Style گزینه Blend If را پیدا می‌کنید. زیر گزینه Blend If دو اسلایدر که هر کدام دو نشانگر دارند را دقیقا شبیه تصویر پایین می‌بینید. نام این دو اسلایدر، This Layer و Underlying Layer است که ما فقط با This Layer عکس خود را ویرایش می‌کنیم.

منوی blend if

دو نوار سمت چپ و راست که با دو رنگ سیاه و سفید مشخص شده‌اند، نحوه ترکیب لایه Smooth Skin با ویرایش‌های انجام شده بر روی آن یا به عبارتی تصویر زیر آن را مشخص می‌کنند. وجود نشانگر در سمت چپ نوار به معنای ترکیب مناطق تیره است و هر چقدر نشانگر در سمت راست تصویر قرار بگیرد، مناطق روشن ترکیب می‌شوند.

برای کم کردن میزان تار بودن تصویر نشانگر موس را روی نشانگر سمت راست نوار نگه دارید. سپس دکمه Alt برای سیستم‌های ویندوز و دکمه Option را برای سیستم‌های مک را در صفحه کیبورد خود فشار دهید و نگه دارید. (این کار نشانگر نوار را به دو قسمت تقسیم می‌کند و قسمت سمت راستی سر جای خود می‌ماند در حالی که قسمت سمت چپ را می‌توان جا به جا کرد) سپس شبیه به تصویر پایین، یکی از نیمه‌های نشانگر نواری سفید را تا حد امکان به سمت چپ ببرید.

از بین بردن محو بودن تصویر

حالا هاله‌های روشن از بین رفته و هاله‌های تیره باقی مانده است. برای از بین بردن هاله‌ها تیره، مانند روشی که نشانگر نوار سمت راست را به دو قسمت تقسیم و جا به جا کردیم، نیمی از نشانگر سیاه را تا حد امکان، مانند تصویر پایین، به سمت راست بکشید تا هاله‌های تیره نیز از بین برود.

از بین بردن هاله‌های تیره

بعد از جا به جایی این دو نشانگر دکمه OK را بزنید تا تغییرات بر روی عکس انجام شود.

شکل نهایی عکس در حال روتوش در فتوشاپ بعد از استفاده از Blend If

همانطور که می‌بینید میزان تاری و محو بودن عکس در حال روتوش در فتوشاپ تا حد خوبی از بین رفته است. اما عکس ما همچنان غیر طبیعی و کمی تار است. این موضوع را در قدم‌های بعدی رفع می‌کنیم.

قدم هشتم : اضافه کردن ماسک لایه (Layer Mask) در فتوشاپ

قصد داریم تا با اضافه کردن یک ماسک لایه اثرات روتوش را از تا حدودی از بین ببریم تا تغییراتی که برای روتوش چهره در فتوشاپ به وجود آوردیم طبیعی و معقول به نظر برسد. در واقع اضافه کردن این ماسک اثرات روتوش را مخفی می‌کند و ما می‌توانیم تا فقط قسمت‌هایی که می‌خواهیم را دوباره قابل دید کنیم.

برای اضافه کردن ماسک لایه دکمه ALT را برای سیستم‌های ویندوز و دکمه Options را برای سیستم‌های مک از صفحه کیبورد پیدا کنید و آن را فشار دهید و نگه دارید. سپس همانطور که در تصویر پایین مشخص کردیم، بر روی آیکون Add Layer Mask که شبیه به یک مستطیل است که وسط آن یک دایره قرار گرفته و در قسمت پایینی پنل لایه‌ها قرار دارد کلیک کنید.

اضافه کردن ماسک لایه

با اینکار نماد Layer Mask یا همان ماسک لایه که شبیه به یک مستطیل کوچک سیاه است کنار لایه Smooth Skin قرار می‌گیرد.

اضافه شدن ماسک لایه به Smooth Skin

اگر این آیکون سیاه را در کنار لایه خود دیدید، یعنی با موفقیت ماسک لایه،‌ به لایه در حال ویرایش شما اضافه شده است. این اتفاق به این معناست که کار این مرحله از روتوش عکس در فتوشاپ به پایان رسیده و می‌توانیم به سراغ مرحله یکی مانده به آخر برویم.

قدم نهم : ایجاد تغییرات روی سطح پوست با استفاده از ابزار قلم (Brush) در فتوشاپ

حال می‌خواهیم با استفاده از ابزار Brush در فتوشاپ می‌خواهیم تا پوست را ظاهر کنیم و آن را در عین طبیعی بودن، به صاف‌ترین حالت ممکن در بیاوریم. برای انتخاب قلم یا ابزار Brush در فتوشاپ، به نوار ابزار سمت چپ مراجعه کنید. سپس شبیه به تصویر پایین بر روی آیکون قلم کلیک کنید تا ابزار قلم در فتوشاپ برای شما فعال شود.

انتخاب Brush در فتوشاپ

در صورتی که قلم فتوشاپ با موفقیت انتخاب و فعال شده باشد، منویی نواری شکل در بالای صفحه، دقیقا شبیه تصویر زیر برای شما ظاهر می‌شود.

منوی قلم فتوشاپ

همچنین دقت کنید که تنظیمات منوی قلم در فتوشاپ دقیقا شبیه به تصویر بالا باشد. یعنی میزان Opacity و Flow را بر روی ۱۰۰ درصد تنظیم شده باشد و گزینه مقابل Mode را بر روی Normal تنظیم کنید.

حالا نوبت رنگ کردن پوست است. سطح پوست را با استفاده از قلم فتوشاپ رنگ کنید. در صورتی که می‌خواهید سایز قلم را تغییر دهید از دو دکمه ([) (])، همانطور که پیش‌تر گفتیم استفاده کنیم. به رنگ زدن ادامه دهید تا صافی را در سطح پوست ببینید. همچنین اگر می‌خواهید Brush نرم‌تر باشد از کلید میانبر SHIFT + ] را انتخاب کنید. در صورتی که می‌خواهید Brush در فتوشاپ تیزتر باشد کلیدهای میانبر SHIFT + [ را از طریق صفحه کیبورد خود انتخاب کنید. بسیاری از کاربران فتوشاپ توصیه می‌کنند تا حین استفاده از ابزار Brush در فتوشاپ برای روتوش یا حتی انجام سایر ویرایش‌ها بر روی عکس‌ها از قلم نرم‌تر استفاده شود.

از جایی که رنگ کردن صورت روی ماسک انجام می‌شود تاثیرات رنگ کردن دیده نمی‌شود، در عوض به آرامی می‌توانید صاف شدن پوست را ببینید. ما با استفاده از Brush از پیشانی سوژه شروع کردیم و سپس کار را بر روی بینی، دور چشم‌ها و گونه‌ها ادامه دادیم.

در صورتی که ناحیه‌ای را اشتباه رنگ کردید دکمه X را در صفحه کیبورد خود فشار دهید تا رنگ قلم به سیاه تغییر پیدا کند. با استفاده از این رنگ براش، تاثیرات روتوش در نقاط اشتباه چهره را حذف کنید. سپس مجددا کلید X را در صفحه کیبورد انتخاب کنید تا رنگ قلم به حالت عادی برگردد و به ادامه روند روتوش عکس در فتوشاپ ادامه دهید.

در انتهای فرایند استفاده از قلم برای صاف کردن پوست به سراغ چانه و کناره‌های دهان می‌رویم. مراقب باشید تا در زمان انجام روتوش بر روی این نقاط صورت، به اشتباه فرم و رنگ‌ لب‌ها را خراب نکنید.

برای مشاهده سطحی از صورت که قلم را بر روی آن استفاده کردید کلید ALT را برای سیستم‌های ویندوز و کلید Option را برای سیستم‌های مک، بر روی صفحه کیبورد خود پیدا کنید و آن را نگه دارید. 

مشاهده قسمت‌های رنگ شده در لایه

سپس بر روی آیکونی که مربوط به ماسک لایه است کلیک کنید. همانطور که در تصویر پایین مشاهده می‌کنید، فتوشاپ قسمت‌های رنگ شده را با رنگ سفید می‌توانید مشاهده کنید.

قسمت‌های رنگ شده با براش برای روتوش عکس در فتوشاپ

برای بازگشت از این حالت می‌توانید مجددا دکمه‌های گفته شده را نگه دارید و روی همان آیکون ماسک لایه را کلیک کنید تا به حالت عادی عکس برگردید. حال کار ما در این ۹ مرحله تمام شده و فقط یک مرحله تا تکمیل کار روتوش عکس در فتوشاپ باقی مانده است. به سراغ این مرحله برویم تا کار فتوشاپ صورت با روتوش را تکمیل کنیم.

قدم پایانی : شفافیت لایه را کاهش دهید

تا این نقطه از روتوش عکس در فتوشاپ، پوست سوژه به حد زیادی صاف و بدون نقص به نظر می‌رسد. اما چون که این حد صاف بودن تقریبا بیش از حد است، قصد داریم تا کمی از شفافیت عکس کم کنیم تا همه چیز طبیعی و مناسب به نظر برسد.

شما برای تعیین میزان شفافیت لایه عکس به طور کلی، می‌توانید به پنل لایه‌ها مراجعه کنید و در بالای پنل، شبیه به تصویر پایین، گزینه Opacity را تغییر دهید.

کاهش میزان شفافیت عکس در فتوشاپ با استفاده از Opacity

معمولا بهترین مقدار برای Opacity در عکس‌های روتوش شده، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد است. با توجه به این نکته، ما شفافیت یا مقدار گزینه Opacity را بر روی ۵۰ درصد برای لایه Smooth Skin در نظر گرفتیم. 

حالا دیگر کاری باقی نمانده است. ما در ده مرحله عکسی را که سوژه آن چهره یک خانم جوان بود را روتوش کردیم و اینک وقت آن است تا ببینیم نتیجه زمان و کارهایی که کرده‌ایم، چه بوده است. تصویر زیر، محصول نهایی روتوش عکس در فتوشاپ توسط ما است.

روتوش عکس در فتوشاپ

شما می‌توانید به ابتدای این مقاله آموزشی بروید و عکس نهایی را با عکس اولیه مقایسه کنید. این عکس غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد. در عین حال پوست صورت سوژه در نواحی مختلف به حد بسیار خوبی ترمیم شده و یکدست و صاف است.

امیدواریم که شما هم از این مقاله آموزشی لذت برده باشید و بعد از خواندن این مقاله بتوانید عکس‌های خود را به بهترین شکل ممکن روتوش کنید. آموزش روتوش چهره در فتوشاپ اینجا به اتمام می‌رسد. اما ما قصد داریم تا به معرفی بهترین برنامه‌های روتوش صورت در موبایل و  ذکر نکاتی جانبی در مورد روتوش صورت در فتوشاپ بپردازیم که دانستن آن‌ها خالی از لطف نیست. پس به شما توصیه می‌کنیم که این دو بخش پایانی این مقاله را از دست ندهید.

بهترین جایگزین‌های فتوشاپ برای روتوش عکس

حتما برای شما هم پیش آمده که به هر دلیلی و نحوی، به سیستم خود که فتوشاپ را بر روی آن نصب دارید، دسترسی نداشته باشید. با این اتفاق، اگر بخواهید عکسی را بدون فتوشاپ روتوش کنید، کار برای شما خیلی سخت می‌شود. همچنین همه ما می‌دانیم که هیچ برنامه ادیت عکسی به اندازه فتوشاپ جامع و کاربردی نیست. همه ما می‌دانیم که جایگزینی برای فتوشاپ وجود ندارد. اما اگر کار شما فوری بود و یا می‌دانستید که به نرم‌افزار جامع فتوشاپ، ساخته ادوبی دسترسی پیدا نخواهید کرد، می‌توانید با استفاده از برخی از برنامه‌های موبایلی یا وبسایت‌هایی که بر روی اینترنت وجود دارند،‌ عکسی که در اختیار دارید را تا مقداری روتوش و ادیت کنید. اگر می‌خواهید با این برنامه‌های و وبسایت‌ها آشنا شوید، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

بهترین برنامه‌های موبایل برای روتوش صورت

ابتدا به سراغ برنامه‌های موبایلی می‌رویم که توانایی روتوش عکس و چهره را دارند. این دسته از برنامه‌ها شامل ۵ اپلیکیشن می‌شوند که همه آن‌ها قابل اجرا بر روی دو سیستم‌عامل اندروید و آی او اس هستند. ما در ادامه به شکل جدا هرکدام از این برنامه‌ها را به شما معرفی می‌کنیم.

۱. Adobe Photoshop Camera

هنگامی که ادوبی موفقیت فتوشاپ را بر روی سیستم‌های کامپیوتری مشاهده کرد و به محبوبیت و مصرف بالای آن توسط طراحان و ادیتورها پی برد، تصمیم گرفت تا نسخه‌ای کوچک‌تر از فتوشاپ را برای گوشی‌های هوشمند طراحی کند تا کاربران بتوانند برخی از کارهای سبک‌تر را بر روی موبایل‌های خودشان انجام دهند و همیشه فتوشاپ را همراه‌شان داشته باشند.

شما با دانلود Adobe Photoshop Camera بر روی موبایل‌های اندرویدی یا آی او اس می‌توانید از برخی از امکانات و ابزارهای فتوشاپ بهره‌مند شوید و کارهایی مانند روتوش صورت را تا حدی  بر روی موبایل انجام دهید.

یکی از مزایای مهم فتوشاپ موبایل این است که این برنامه به طور خودکار می‌تواند چهره یا حتی پس زمینه تصاویر مختلف را شناسایی کند و آن‌ها را نسبت به سایر جزییات تصویر برای شما جدا کند. حتی این برنامه قابلیت شناخت مناظر را نیز دارد و با استفاده از ابزارهای این برنامه می‌توانید به طور اتوماتیک رنگ آسمان یا ابرها را تغییر دهید و آن‌ها را حذف کنید.

در مجموع، ادوبی علاوه بر خلق برنامه‌ای همه چیز تمام به نام فتوشاپ بر روی سیستم‌های کامپیوتری توانسته تا نسخه کوچک‌تری از آن را برای سیستم‌های موبایل عرضه کند و در این زمینه هم موفق باشد.

۲. PicsArt

PicsArt را به عنوان یکی از موفق‌ترین برنامه‌های ادیت عکس بر روی موبایل می‌شناسیم. محیط جالب و رابط کاربری جذاب و آسان این برنامه باعث شده تا بسیاری از افرادی که به دنبال ادیت عکس و انجام کارهایی مانند روتوش چهره بر روی موبایل هستند از این برنامه استفاده‌های مفیدی بکنند.

یکی از جامع‌ترین برنامه‌ها در زمینه روتوش چهره بر روی موبایل نیز، همین PicsArt می‌باشد. این اپلیکیشن کاربردی جزو برنامه‌هایی است که با خرید نسخه پولی آن امکانات بیشتری را به شما ارایه می‌کند اما نسخه رایگان این اپلیکیشن نیز برای بسیاری از ادیتورهای موبایلی، قانع‌ کننده ظاهر شده است.

همچنین شما بعد از ادیت عکس خود در این برنامه می‌توانید با استفاده از امکان Remix Chat عکس ادیت شده خود را با کاربران این برنامه (بیش از ۱۰۰ میلیون نفر) به اشتراک بگذارید و نحوه‌ای که عکس را ادیت کرده‌اید را نیز برای آن‌ها توضیح دهید. همچنین در عین حال توانایی این را دارید که عکس‌های تولیدی و یا ادیت شده توسط سایر کاربران را مشاهده کنید و نحوه ادیت عکس توسط آن‌ها را مشاهده کنید.

اگر به دنبال ادیت عکس و یا روتوش صورت در موبایل هستید، پیشنهاد ما به شما این است که حتما یک بار هم که شده، PicsArt را امتحان کنید.

۳. Pixlr

اپلیکیشن Pixlr یکی از سریع‌ترین ادیتورهای عکس بر روی موبایل است. با استفاده از این برنامه‌ می‌توانید عکس‌های خودتان را با سرعت بالا روتوش کنید و از آن‌ها برای موارد معمولی و روزمره استفاده کنید. در واقع برنامه Pixlr روتوش کننده فوق‌العاده‌ای نیست اما رابط کاربری آسان و قابل فهم این برنامه و سرعت بالای پردازش آن باعث می‌شود تا برخی از ادیتورهای عکس بر روی موبایل برای روتوش و ادیت سریع عکس‌ها به این برنامه مراجعه کنند.

این برنامه دارای چند ابزار ساده می‌باشد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید عکس‌های خود را ادیت کنید. یکی از معایب بزرگ Pixlr تفاوت زیاد بین نسخه پولی و رایگان این اپلیکیشن ادیت عکس است. بهرحال اگر دوست دارید تا عکس‌هایتان را سریع ادیت کنید و آن‌ها را به آسانی ویرایش کنید، Pixlr را نصب و استفاده کنید.

۴. VSCO

اپلیکیشن VSCO در واقع یکی از شبکه‌های اجتماعی است که به شکل تخصصی در حوزه عکس و ادیت کار می‌کند. شما می‌توانید از فیلترها و ابزارهای این برنامه برای ادیت عکس خود استفاده کنید و سپس عکس ادیت شده را بر روی VSCO یا حتی شبکه‌های اجتماعی دیگری مانند اینستاگرام انتشار دهید.

پیشنهاد ما به همه ادیتورهای عکس، مخصوصا آن‌هایی که به کار روی عکس‌ها بر روی موبایل مشغول هستند، این است که VSCO را نصب داشته باشند. حتی اگر این برنامه را مناسب ادیت عکس نمی‌بینید، می‌توانید از VSCO برای ارتباط با هزاران ادیتور عکس و طراح گرافیکی استفاده کنید.

۵. Snapseed

اپلیکیشن Snapseed یکی از برنامه‌های ادیت عکس بر روی موبایل است که کار با آن نسبت به سایر برنامه‌هایی که به شما معرفی کردیم، مقداری سخت است و یادگیری کار با این برنامه کمی زمان‌بر است. اما هنگامی که نحوه کار و استفاده از Snapseed را یاد بگیرید متوجه می‌شوید که این برنامه چقدر جالب است و چقدر برای ادیت عکس بر روی موبایل کاربردی است.

با استفاده از Snapseed نیز می‌توان به سراغ جزییات عکس‌ها رفت و بر روی آن‌ها تغییرات بسیار زیاد و جذابی را به وجود آورد. یکی از جذاب‌ترین ابزارهای این اپلیکیشن قلم یا براش Stacks نام دارد. این قلم به شما این امکان را می‌دهد که افکت یا فیلتر مورد نظر خود را فقط بر روی قسمتی از عکس که مد نظرتان است اعمال کنید. همچنین قابلیت LOOK در این برنامه امکان این را به شما می‌دهد که مجموعه تغییراتی که بر روی یک عکس به وجود آورده‌اید را ذخیره کنید و برای ویرایش عکس‌های دیگر نیز از همان تنظیمات استفاده کنید.

در مجموع اگر پی‌گیر ادیت عکس با موبایل هستید و یاد گرفتن آن برای شما امری مهم به شمار می‌رود، به شما حتما پیشنهاد می‌کنیم که از Snapseed استفاده کنید.

بخش معرفی برنامه‌های کاربردی روتوش صورت با موبایل در این قسمت به پایان رسید. شما برای اینکه برنامه مد نظر خود برای روتوش عکس روی موبایل را پیدا کنید،‌ ویژگی‌های نوشته شده این برنامه‌ها را مطالعه کنید و سپس با نصب و استفاده از هرکدام از آن‌ها، بهترین برنامه روتوش چهره روی موبایل را مطا بق با نیاز خود پیدا کنید.

بهترین وبسایت‌های روتوش عکس

معمولا وبسایت‌ها برای اینکه در بستر اینترنت فعالیت می‌کنند و کاربران برای استفاده از آن‌ها اجبار به اتصال به اینترنت دارند، ترجیح می‌دهند تا حجم بسیار کمتری را نسبت به سایر برنامه‌ها داشته باشند. از همین رو ابزارها و امکانات زیادی را در خود جای نمی‌دهند. در واقع بیشتر وبسایت‌های ادیت عکس به شما این امکان را می‌دهند تا تغییری که می‌خواهید بر روی عکس ایجاد کنید را انتخاب کنید. سپس خود سایت تغییرات را بر روی عکس شما اعمال می‌کند و نتیجه نهایی را تحویل شما می‌دهد. با این وجود ما دو وبسایت روتوش عکس را پیدا کردیم که نسبت به بقیه وبسایت‌های روتوش یا ادیت عکس، بهتر کار می‌کنند و کاربران آنلاین نمره بهتری را در بین همه وبسایت‌ها، به این دو مورد اعطا کرده‌اند. ما در ادامه، این دو وبسایت را به شکل مجزا به شما معرفی خواهیم کرد.

۱. Fotor

وبسایت Fotor یکی از جامع‌ترین وبسایت‌های ادیت عکس است که برای موارد مختلفی از جمله روتوش صورت و یا سفید کردن دندان‌ها تا تبدیل عکس به نقاشی و … بخش‌هایی مجزا را تعبیه کرده. شما هنگام وارد کردن عکس به بخش روتوش این وبسایت می‌توانید از ابزارهای Fotor استفاده کنید. همچنین این برنامه اخیرا ابزار را به نام ۱Tap Skin Retouch را به وبسایت خود اضافه کرده که با فعال کردن آن، وبسایت Fotor به شکل خودکار عکس شما را پردازش می‌کند و آن را روتوش می‌کند. ما می‌خواهیم برای امتحان کارایی این وبسایت، عکس اولیه از چهره زن جوان، که آن را با استفاده از فتوشاپ روتوش کردیم را وارد این وبسایت کنیم و آن را با استفاده از ابزار جدید ۱Tap Skin Retouch روتوش کنیم.

تصویر زیر نتیجه روتوش خودکار سایت Fotor بر روی عکس ما است.

استفاده از سایت Fotor به جای روتوش عکس در فتوشاپ

همانطور که مشاهده می‌کنید، نتیجه نهایی عکس روتوش شده در سایت Fotor به دقت و ظرافت روتوش عکس در فتوشاپ نیست، اما نتیجه نهایی را می‌توان قابل قبول دانست. حالا نوبت امتحان کیفیت روتوش عکس توسط وبسایت بعدی است.

لینک قسمت روتوش در این وبسایت : Fotor

۲. imgonline

سایت imgonline نسبت به سایت قبلی شناخته شده و جامع نیست. اما در زمینه روتوش آنلاین یکی از وبسایت‌های موفق شناخته می‌شود. شما می‌توانید عکس خود را وارد این وبسایت روتوش چهره آنلاین کنید. سپس تنظیمات این برنامه را بر روی عکس اعمال کنید و نتیجه نهایی را دریافت کنید.

تصویر زیر نتیجه روتوش عکس ما توسط سایت imgonline، با تنظیمات پیش‌فرض همین وبسایت است.

ادیت عکس آنلاین به جای روتوش عکس در فتوشاپ

همانطور که می‌بینید میزان روتوش این وبسایت بسیار زیاد است. سطح پوست بیش از حد صاف به نظر می‌رسد و تصویر تا حدودی غیرطبیعی به نظر می‌رسد. مشخصا ابزار روتوش با یک کلیک سایت Fotor بسیار موفق‌تر از سایت imgonline عمل کرد. هر چند که به شما پیشنهاد می‌کنیم در صورتی که می‌خواهید چهره را با سایت imgonline روتوش کنید از درجه‌های روتوش بسیار پایین‌تر از آنچه که این وبسایت پیشنهاد می‌کند، استفاده کنید.

لینک قسمت روتوش این وبسایت : imgonline

حال با این‌همه پیشنهاد ما به شما این است که هر دو سایت را باز کنید و از آنجایی که فرایند روتوش عکس با این وبسایت‌ها بسیار کوتاه است، هر دو وبسایت را امتحان کنید و تنظیمات مختلف آن‌ها را امتحان کنید تا به نتیجه مطلوب خود برسید. با پایان این بخش به سراغ قسمت پایانی این مقاله و ذکر نکاتی در مورد روتوش صورت می‌رویم.

این ۳ نکته را حین روتوش عکس‌ در فتوشاپ فراموش نکنید

به جز آموزش روتوش عکس در فتوشاپ و معرفی ابزارها و نحوه انجام روتوش، نکاتی دیگر در مورد روتوش و انجام ادیت صورت وجود دارند که دانستن آن‌ها برای ادیتورها و کاربران فتوشاپ مفید است. ما قصد داریم تا در قسمت پایانی این مقاله، این نکات را به شکل خلاصه برای شما بیان کنیم. با ما همراه باشید.

روتوش صورت، به معنی وجود عیب و ایراد در صورت نیست

هر کسی که عکس خود را روتوش می‌کند یا آن را به ادیتورها برای روتوش می‌سپرد، لزوما مشکلی ندارد. این تصور که روتوش باید شبیه به عمل جراحی زیبایی کار کند از پایه غلط است. به همین جهت، به شما توصیه جدی می‌کنیم که افرادی را که به روتوش عکس‌هایشان می‌پردازند را به چشم افرادی که صورت و ظاهرش مشکلی دارد، نبینید، زیرا که هیچکس در دنیا این شکلی نیست. بسیاری از افراد برای اینکه نیاز دارند تا عکس خود را برای نهادهای رسمی ارسال کنند و یا آن را به در شبکه‌های اجتماعی رسمی یا کاری منتشر کنند، عکس خود را روتوش می‌کنند. همچنین بسیاری از آسیب‌های پوستی وجود دارد که برای افراد به شکل موقتی به وجود می‌آید. به همین خاطر است که برخی‌ از عکس‌های پرتره نیاز به روتوش دارند. همچنین ایرادات دوربین‌ها و عکس‌های در لحظه نیز ممکن است مشکلاتی را بر روی صورت افراد پدید آورند که راه چاره، روتوش صورت باشد.

زیبایی در طبیعی بودن است

درست است که با استفاده از فنون روتوش عکس در فتوشاپ، می‌توان تغییرات بسیار بسیار زیادی را بر روی صورت افراد ایجاد کرد. اما دقت کنید که همه افراد، زمانی که طبیعی و معقول هستند،‌ زیبا به نظر می‌رسند. در واقع روتوش غیرطبیعی صورت و زیاد و کم کردن بیش از اندازه ویژگی‌های صورت افراد، چهره افراد را غیرطبیعی جلوه می‌کند و سبب می‌شود تا سایر افرادی که عکس را می‌بینند، تصور خوبی نسبت به عکس روتوش شده نداشته باشند. توصیه ما به شما این است که در حین روتوش چهره، اعتدال و طبیعی بودن را همیشه در نظر داشته باشید.

فتوشاپ بهترین برنامه ادیت عکس بوده و هست

شاید برخی افراد فکر کنند تا با استفاده از وبسایت‌های روتوش صورت آنلاین یا انجام دادن نصفه و نیمه روتوش چهره با استفاده از برنامه‌های مختلف می‌توانند مخاطب خود را گمراه کنند. اما این را در نظر داشته باشید که تا به این لحظه در تاریخ،‌ هیچ برنامه‌ای نتوانسته شبیه به فتوشاپ عکس‌ها را ادیت کند و این برنامه از شرکت ادوبی را می‌توان بی رقیب دانست.

خلاق باشید، فتوشاپ امکانات زیادی دارد

درست است که ما یک مسیر را برای روتوش چهره در فتوشاپ به شما معرفی کردیم و نه تنها ما که هر فرد و مجموعه‌ای که مشغول آموزش فتوشاپ است یک راه را برای روتوش چهره معرفی می‌کند. اما شما از این راه‌ها استفاده کنید، اما آن‌ها را تنها راه ممکن برای روتوش چهره نشمارید. بلکه سعی کنید تا در روند روتوش عکس‌ها تغییراتی که فکر می‌کنید ممکن است موجب بهبود عکس شود را به وجود آورید. زیرا با دنباله‌روی فقط می‌توان در حد رفع نیاز افراد مراجعه‌کننده به ادیتورها کار کرد. اگر می‌خواهید روتوش‌کار ماهری شوید، از خلاقیت خود استفاده کنید و راه‌های مختلف را امتحان کنید.

کلام آخر

ما در این مقاله به آموزش روتوش عکس در فتوشاپ پرداختیم و سپس به معرفی برنامه‌هایی بر روی موبایل و اینترنت برای روتوش صورت در صورت عدم دسترسی به فتوشاپ پرداختیم. امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشد و با خواندن این مطلب آموزشی، بتوانید عکس‌های خود را به بهترین شکل روتوش کنید.

دیدگاه ها

  1. رمضان شریف گفت:

    میشه مطلب رو توی وبلاگ خودم بزارم؟

  2. جمشید ذاکری گفت:

    دستخوش

  3. محمدحسین نادری گفت:

    شما پیج اینستا هم دارین؟

  4. بهمن صدر گفت:

    احسنت عالی بود

  5. کاظم باهنر گفت:

    مطلب خوبی بود

  6. پرویز کاظمی گفت:

    خیلی سایت خوبی دارین

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

اشتراک